สรุปย่อปรัชญาการศึกษา

1. ปรัชญาสารัตนนิยม (essentialism)
    ด้านการเรียนรู้ เน้นการสร้างวินัยในตนเอง ด้านครูผู้สอน การศึกษามาจากครูมิใช่ผู้เรียน ครูเป็นผู้ให้นักเรียนเป็นผู้รับหลักสูตรเน้นเนื้อหาวิชาและวิธีสอนให้นักเรียนมุ่งรับรู้และจดจำใช้การปาฐกถา

2. ปรัชญานิรันตรนิยม (pernialism)
    โรงเรียนส่งเสริมให้รู้จักคุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรม
เน้นระเบียบวินัย ผู้สอนเป็นศูนย์กลาง ใช้วิธีการบรรยาย ในการรับรู้
จดจำ  ใช้การออกกำลังกายในการสร้างผู้เรียนให้มีวินัย

3.ปรัชญาพิพัฒนาการนิยม (progressivism)
    ครูเป็นผู้จัดประสบการณ์หรือกิจกรรมที่เน้นการมีส่วนรวมอยู่
บนพื้นฐานและความสนใจของผู้เรียนใช้วิธีสอนแบบปรัชญาตาม
หลักวิทยาศาสตร์ครูเป็นผู้ชี้แนะจัดกิจกรรม

4.ปรัชญาปฏิรูปนิยม (reconstructionism)
    สร้างความเสมอภาคและความเป็นธรรมอีกทั้งต้องเตรียมคน
สู่สังคมใหม่ โรงเรียนจะต้องจัดกิจกรรมอย่างอิสระ ยืดหยุ่น
ผู้เรียนได้รับประสบการณ์และทักษะตามวิถีทางประชาธิปไตย

5.ปรัชญาอัตถิภาวะนิยม (existentialism)
    การจัดการเรียนการสอน มุ่งที่จะพัฒนาผู้เรียนดึงเอาศักยภาพ
ที่มีอยู่ภายในตัวเองออกมา แสดงออกมาอย่างอิสระ ครูเป็นเพียง
ที่ปรึกษาเท่านั้น

6.พุทธปรัชญา
    การศึกษาจะต้องมุ่งพัฒนาโลภ โกรธ หลงให้ลดลง
 และพัฒนาความรู้ ความจำ นิสัย และอื่นๆในทางที่เหมาะสม
เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน

 วิวัฒนาการของการศึกษาไทย

คำถามทบทวน

1.แนวคิดทางการศึกษาของไทยยุคก่อนมีระบบโรงเรียน มีสาระสำคัญอะไรบ้าง
ตอบ การศึกษาของไทยยุคก่อนมีระบบโรงเรียน มีวัดเป็นแหล่งให้ความรู้ โดยมีพระภิกษุเป็นผู้สอนเพียงเพื่อประกอบอาชีพ วิชาความรู้ที่ถ่ายทอดไม่มีจดบันทึก อาศัยการท่องจำ

2. สมัยกรุงสุโขทัยกับกรุงศรีอยุธยา การจัดการศึกษาเหมือนกันหรือต่างกันอย่างไรอธิบาย
ตอบ แตกต่างกัน เพราะ สมัยกรุงศรีอยุธยามีการติดต่อกับฝรั่งชาติตะวันตก และมีการจัดตั้งโรงเรียนสอนศาสนา ส่วนสมัยสุโขทัยไม่มีไม่มีการติดต่อฝรั่งชาติและการศูนย์กลางการเรียน คือ วัดเท่านั้น

3. อิทธิพลชาวตะวันตกที่มีผลต่อการศึกษายุคก่อนมีระบบโรงเรียนมีอะไรบ้าง
ตอบ  1.ภัยคุกคามจากประเทศมหาอำนาจ
          2.แนวคิดและวิทยาการต่างๆของชาวตะวันตก
          3.การติดต่อกับต่างประเทศมากขึ้น

4. การจัดการศึกษาสมัยกรุงธนบุรีและสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น มีความก้าวหน้าอย่างไร
ตอบ การจัดการศึกษาสมัยกรุงธนบุรีและสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น
เริ่มนำวิทยาการใหม่ จัดพพิมพ์ตำราเรียน เป็นจุดเริ่มต้นการปฏิรูปการศึกษาไทยในสมัยต่อไป

5. แบบเรียนเล่มแรกของไทยชื่อ เกิดในสมัยใด ตรงกับรัชกาลใด มีที่มาอย่างไร
ตอบ จินดามณี เกิดสมัยอยุธยา รัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
มีที่มาจากการที่ฝรั่งเศสได้ติดต่อค้าขาย เผยแพร่ศาสนาคริสต์ ตั้งโรงเรียนสอนศาสนาคริสต์ สมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงรับสั่งให้พระโหราธิบดีแต่งหนังสือแบบเรียนเล่มแรกของไทย

6. การจัดการศึกษาภาคบังคับ มีลักษณะอย่างไร จงอธิบาย ยกเหตุผล
ตอบ มีความรู้ทั้งฝ่ายสามัญและวิสามัญ เพื่อรับผิดชอบชั่วดี นำวิชาไปประกอบอาชีพและการเป็นพลเมืองที่ดี ทำให้ประเทศมีพัฒนาเท่าทันประเทศที่เจริญแล้ว

7. การจัดการศึกษาไทยที่เรียกว่า มาติกาศึกษา เป็นอย่างไร จงอธิบาย
ยกเหตุผล
ตอบ การศึกษามีศูนย์กลางคือ วัด มาติกาศึกษามี 8 มาติกา ดังนี้
         1.ตำบลที่เล่าเรียนคือ ตำบลของวัด
         2.โรงเรียน คือ ที่เรียนของวัด เช่น หอฉัน หอสวดมนต์ และวิหาร
         3.นักเรียนและครู มี 3 ประเภท คือ ภิกษุ สามเณร และศิษย์วัด
         4.เวลาเรียน คือ ตอนพระว่าง
         5.เครื่องเล่าเรียน คือ กระดานชนวน ดินสอพอ และปากกาไม้ไผ่
         6.วิชาหนังสือ คือ หนังสือเรียน
         7.วิชาเลข คือ เลขคณิตวิธีต่างๆ
         8.ข้อบังคับการเรียน คือ ระเบียบวินัย การลงโทษ

8. การจัดการศึกษาที่มุ่งคนเข้ารับราชการตรงกับสมัยใด จงอธิบาย ยกเหตุผล
ตอบ รัชกาลที่ 5 เพราะต้องการคนที่มีความรู้ความสามารถมาพัฒนาประเทศให้เท่าเทียมกับชาติตะวันตกในทุกด้าน

9. การปฏิรูปการศึกษาในยุคปัจจุบันท่านเห็นด้วยหรือไม่ จงอธิบาย ยกเหตุผล
ตอบ เห็นด้วย เพราะปัจจุบันมีการนำเทคโนโลยีมาใช้กับการศึกษามากขึ้น ทำให้การเรียนสามารถเรียนทางไกลและสะดวกในการใช้สื่อค้นคว้าความรู้ได้ง่าย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับตัวผู้เรียนที่สามารถประยุกต์ใช้กับบทเรียนนั้นได้

10. ท่านเข้าใจการจัดการศึกษาเข้าสู่สมาคมอาเซียน มียุทธศาสตร์ที่สำคัญอย่างไร
ตอบ มียุทธศาสตร์ที่สำคัญ คือ การเสริมสร้างความตระหนักเกี่ยวกับอาเซียนพัฒนาศักยภาพของนักการศึกษา ครู และบุคลากรทางการศึกษา เพิ่มคุณภาพการศึกษา การจัดมาตรฐานการศึกษา การศึกษาตลอดชีวิตและการพัฒนาวิชาชีพครู จัดการศึกษาเพื่อตอบสนองความต้องการของตลาดแรงงานและสภาพเศรษฐกิจของยุคโลกาภิวัฒน์ เพื่อพัฒนาการศึกษา สนับสนุนการศึกษาเพื่อพัฒนาสิ่งแวดล้อม

          

ปรัชญาการศึกษา

แบบฝึกหัด

1.การจัดการศึกษาที่ไม่มีปรัชญาเป็นเเนวทาง ท่านเห็นด้วยหรือไม่อย่าไร จงอธิบาย

ตอบ ไม่เห็นด้วย เพราะปรัชญาเป็นเเนวทางที่จะช่วยกำหนดองค์ความรู้ ที่มีต่อการพัฒนาวิชาชีพครู และเป็นตัวบ่งบอกความเชื่อว่า จะเเสวงหาความรู้ได้อย่างไร หากการศึกษาไม่มีปรัชญาเป็นเเนวทางการศึกษาอาจไม่มีประสิทธิภาพในการเเสงหาความรู้เท่าที่ควร

2.ปรัชญากับการศึกษาท่านคิดว่ามีความสัมพันธ์กันอย่างไร จงอธิบาย

ตอบ ปรัชญา บอกจุดมุ่งหมายปลายทาง และสิ่งจำเป็นของชีวิตที่ดี ส่วน
การศึกษา เป็นวิธีการที่จะให้บรรลุจุดมุ่งหมายปลายทาง

3.จงวิเคราะห์การจัดารศึกษาของโรงเรียนหรือหน่วยงานที่เกี่ยวกับหลักสูตรการจัดเรียนการสอนและการบริการทางการศึกษา ว่ามีเรื่องอะไรบ้างที่ดำเนินการตามเเนวคิดการศึกษาของปรัชญาจิตนิยม วัตถุนิยม ประสบการณ์นิยม อัตภาวนิยม

ตอบ ปรัชญาจิตนิยม เรื่องการจัดกิจกรรมทางด้านดนตรีให้ผู้เรียน ปรัชญาวัตถุนิยม เรื่องจัดให้ผู้เรียนเรียนรู้ ส่งเสริมให้ผู้เรียนเข้าถึงธรรมชาติของสิ่งเเวดล้อม ประสบการณ์นิยม เรื่องการที่โรงเรียนเน้นสร้างสิ่งเเวดล้อมที่เอื้อต่อผู้เรียน และอัตภาวนิยม เรื่องการให้ผู้เรียน เลือกกิจกรรมชุมนุมตามอิสระ

4.จงบอกหลักการของปรัชญากลุ่มอนุรักษ์นิยม คือ สารัตถนิยมและนิรันตรนิยม เหมือนหรือเเตกต่างกันอย่างไร

ตอบ เหมือนกัน คือ เชื่อว่าหลักการย่อมถูกต้องเสมอ เชื่อในคุณงามความดีอันสูงสุด ที่ไม่เปลี่ยนเเปลงและเน้นวินัยในตัวเอง

5.จงบอกหลักการของปรัชญากลุ่มกลุ่มเสรีนิยม (liber view) คือ พิพัฒนาการนิยม (progressive) และปฏิรูปนิยม (reconstructionism) เหมือนหรือเเตกต่างกันอย่างไร

ตอบ ต่างกัน คือ ปรัชญาพิพัฒนาการนิยม เน้นประสบการณ์ พัฒนาผู้เรียนด้านร่างกาย อารมณ์ และสังคม แต่ปรัชญาปฏิรูปนิยม เป็นการเรียนรู้ที่มีค่าต่อเมื่อได้ลงมือปฏิบัติจริงในชีวิตจริงของผู้เรียน

6.จงอธิบายว่าความดีความงาม เป็นสิ่งที่วัดได้หรือไม่ จงอธิบาย

ตอบ วัดได้ โดยการกระทำของเเต่ละคน ที่แสดงออกมาจะบ่งบอกถึงความดีความงามของคนๆนั้น

7.จงเขียนเรียงความเรื่องโลกทัศน์ของข้าพเจ้า ที่มีต่ออาชีพครู

ตอบ สำหรับดิฉันอาชีพครู เปรียบเสมือนปากกาและยางลบ โดยครูเปรียบเสมือนปากกาที่คอยเขียนสิ่งดีๆลงในตัวเด็กและในคราวเดียวกันครูจะเป็นยางลบที่คอยลบสิ่งที่ไม่ดีออกจากตัวเด็กไปพร้อมๆกัน ซึ่งอาชีพครูนั้นเป็นอาชีพที่มีเกียรติและเสียสละเพื่ออบรมสั่งสอนลูกศิษย์ให้มีความรู้เป็นคนดี นำพาสังคมประเทศชาติให้ก้าวไปสู่ความเจริญรุ่งเรือง

8.ท่านคิดว่าปรัชญาตะวันตกที่เหมาะสมใช้เป็นเเนวทางการจัดการศึกษาของไทยมากที่สุด จงอธิบาย

ตอบ ปรัชญาปฏิรูปนิยม เพราะว่าเป็นปรัชญาที่มุ่งไปสู่การปฏิบัติและการพัฒนาส่งเสริมให้โรงเรียนมีบทบาทในการปฏิรูปสังคมให้มีความเสมอภาคและมีความเป็นธรรม

9.ท่านคิดว่าพุทธปรัชญาจะมาพัฒนาการศึกษาของไทยได้หรือไม่ จงอธิบาย

ตอบ พัฒนาได้ เพราะ พุทธปรัชญา จะช่วยสอนในเรื่องของการเตือนสติ รู้จักคิด และรู้จักผิดชอบชั่วดี ช่วยขัดเกลาจิตใจ

10.ท่านคิดว่าปรัชญาที่จัดารเรียนการสอนโดยยึดผู้เรียนเป็นสำคัญจงบอกชื่อ และอธิบายการจัดการสอนที่ยึดเป็นผู้เรียนเป็นสำคํญมีวิธีการจัดอย่างไร อธิบายยกตัวอย่าง

ตอบ ปรัชญาปฏิรูปนิยม เชื่อว่าการเรียนรู้ที่มีค่าต่อเมื่อได้ลงมือปฏิบัติจริง  ซึ่งการศึกษาจะเป็นหลักการของการพัฒนา คือสร้างความเสมอภาคและความเป็นธรรม โดยให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์และทักษะตามวิถีทางประชาธิปไตย

ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการศึกษา

แบบฝึกหัด

1.จงประมวลความหมายของคำว่า "การศึกษา 5 นิยาม"
ตอบ 1.  การศึกษา คือ การปรับปรุงคนให้เหมาะกับโอกาสและสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนไปหรืออาจกล่าวได้ว่า การศึกษา คือการนำความสามารถในตัวบุคคลมาใช้ให้เกิดประโยชน์
        2.  การศึกษาคือ  การทำพลเมืองให้มีความประพฤติดี  และมีอุปนิสัยที่ดีงาม
        3.  การศึกษา  หมายถึง  การพัฒนาบุคลิกภาพของ เด็กเพื่อให้เด็กพัฒนาตนเอง
        4.  การศึกษาเป็นเครื่องหมายที่ทำให้เกิดความเจริญงอกงามในตัวบุคคล
        5.  การศึกษา หมายถึง การพัฒนาบุคคลและสังคมที่ทำให้คนได้มีการเรียนรู้ แลt  พัฒนาขึ้นไปสู่ความเป็นสมาชิกที่ดีของสังคม

2.คำว่า การศึกษา คือ กระบวนการเรียนรู้ ท่านเห็นด้วยหรือไม่ จงอธิบาย
ตอบ เห็นด้วย เพราะการศึกษาสามารถขัดเกลาความคิดและจิตใจของคนได้ ซึ่งการศึกษานั้นสามารถเกิดได้ทุกที่ ทุกเวลา ตั้งเเต่เราเกิดมา จนถึงปัจจุบัน จึงสามารถกล่าวได้ว่า " การศึกษา คือ กระบวนการเรียนรู้ "

3.ในฐานะที่ท่านเป็นนักศึกษาวิชาชีพครู จงให้นิยามการศึกษาตามความคิดเห็นของท่าน
ตอบ นิยามของการศึกษาในความคิดของดิฉันคือ " การศึกษาคือการแสวงหาความรู้ในทุกๆ เรื่อง  ไม่ใช่เพียงแต่ในห้องเรียนเท่านั้น เเต่รวมไปถึงประสบการณ์ การดำเนินชีวิตในแต่ละวันด้วย ดังนั้นการศึกษาจึงเป็นตัวช่วยในการพัฒนาศักยภาพของผู้คนให้ดียิ่งขึ้น

4.ความมุ่งหมายทั่วไปและความมุ่งเฉพาะเหมือนหรือต่างกันอย่างไร
ตอบ แตกต่างกัน เพราะความมุ่งหมายทั่วไปเป็นความมุ่งหมายที่กว้างกว่าความมุ่งหมายเฉพาะ จึงทำให้ครอบคลุมมากกว่า ส่วนความมุ่งหมายเฉพาะนั้นจะเน้นเรื่องๆ ไป

5.ความมุ่งหมายคืออะไร ความมุ่งหมายการศึกษาระดับชาติ ความมุ่งหมายการศึกษาแต่ละระดับความมุ่งหมายระดับหลักสูตรและความมุ่งหมายระดับหมวด และความมุ่งหมายระดับการสอนมีความสัมพันธ์หรือแตกต่างกันอย่างไร
ตอบ ความมุ่งหมาย คือสิ่งที่สำคัญที่สุดและเป็นจุดเริ่มต้นในการทำสิ่งต่างๆ และความมุ่งหมายของทุกระดับจะมีความสัมพันธ์กัน เพื่อจะให้ได้ในสิ่งที่เราต้องการ

6.องค์ประกอบที่ใช้กำหนดความมุ่งหมายของการศึกษามีอะไรบ้าง จงอธิบาย
ตอบ 1.ปรัชญาการศึกษา เป็นแนวทางที่กำหนดตามความมุ่งหมายและกำหนดทิศทางให้
การศึกษาดำเนินการตามปรัชญา
        2.จิตวิทยาการศึกษา ต้องคำนึงถึงความเจริญเติบโตและพัฒนาการของผู้เรียนในทุกๆด้าน
        3. การจัดการศึกษาเพื่อตอบสนองความต้องการของสังคม เพื่อให้บุคคลสามารถปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมและการดำเนินชีวิตในสภาพสังคมปัจจุบันได้ที่ยุ่งวุ่นวายได้
       4.บริบทของชุมชน เป็นตัวกำหนดการเรียนรู้ของบุคคลโดยคำนึงถึงการเรียนรู้ และหน้าที่ให้สอดคล้องกับทรัพยากรในท้องถิ่นนั้นๆ
       5.ต่างประเทศที่มีความสัมพันธ์กัน การพัฒนาประเทศได้ต้องควบคู่กับการจัดการศึกษาของประเทศ ซึ้งเราควรจะศึกษาของประเทศอื่นด้วย แล้วนำกลับมาปรับใช้กับตัวเราเอง
       6.เทคโนโลยี การนำเทคโนโลยีมาประยุกต์กับการเรียนทำให้สะดวกรวดเร็วต่อการจัดการเรียน การสอนมากยิ่งขึ้น และสามารถประหยัดเวลาเวลาได้อีกด้วย เหมาะสำหรับสังคมในปัจจุบันซึ่งเป็นสังคมที่เร่งรีบ

7.ทำไมการจัดการศึกษาไทยสมัยต่างๆจึงต้องกำหนดความมุ่งหมายการศึกษา ที่จะบ่งบอกความเป็นมาของการศึกษาไทยได้หรือไม่อย่างไร จงอธิบาย
ตอบ  ได้ เพราะการจัดการศึกษาไทยสมัยต่างๆจะมีการพัฒนาที่แตกต่างตามสมัยนั้นๆโดยการศึกษาในสมัยก่อน ผู้ชายส่วนใหญ่จะรู้หนังสือมากกว่าผู้หญิง  แต่ปัจจุบันผู้หญิงและผู้ชายมีความรู้ที่เท่าเทียมกัน อยู่ที่ว่าใครจะรักในการเเสวงมากกว๋า ซึ้งปัจจุบันนี้มีเทคโนโลยีมากมายที่อำนวยต่อการเเสวงหาความรู้ ทั้งสะดวก และประหยัดเวลา แต่ก็มีโทษเหมือนกัน

8.ในฐานะที่ท่านเป็นนักศึกษาวิชาชีพครู ท่านคิดว่าการมีการศึกษามีความสำคัญต่อประเทศอย่างไร จงอธิบาย
ตอบ  มีความสำคัญมาก เพราะการศึกษาเป็นตัวพัฒนาศักยภาพของคนในสังคม ให้มีความคิด และจิตใจที่สูงชึ้น และสังคมก็จะอยู่แบบมีความสุข

9.แนวคิดพุทธทาสภิกขุ ได้กล่าวว่า การศึกษาเพื่อมนุษย์จะมีโอกาสได้สิ่งที่ดีที่สุด สิ่งที่มนุษย์ควรจะได้โดยการทำลายซึ่งสัญชาตญาณอย่างสัตว์ แล้วมีการประพฤติกระทำอย่างมนุษย์ที่มีจิตใจสูงโดยสมบูรณ์ และสิ่งที่ดีที่สุดตามหลักศาสนาพุทธที่ว่า กินอยู่อย่างพอดี อย่ากินส่วนเกินอย่าใช้ส่วนเกินเพื่อจะให้เป็นไปได้อะไรอีกอันหนึ่งซึ่งสูงสุดเรียกว่า "บรมธรรม"และการศึกษาเพื่อธรรมาธิปไตยและเป็นเรื่องคนมีปัญญา ต้องมีปัญญาแท้จริงสูงสุด เห็นด้วยหรือไม่อย่างไรจงอธิบาย
ตอบ เห็นด้วย เพราะการศึกษาเป็นตัวยกระดับจิตใจของผู้คน เมื่อเราได้รับการศึกษาแล้วเราก็จะสามารถนำไปใช้ในทางที่ดี ที่ควรได้

10.แนวคิดของนักการศึกษาไทยที่ท่านชื่นชอบมากที่สุด 1 ท่าน แสดงทัศนะของท่านต่อแนวคิดการจัดการศึกษาไทย
ตอบ  ดร. สาโช  บัวศรี  การศึกษา หมายถึง การพัฒนาบุคคลและสังคมที่ทำให้คนได้มีการเรียนรู้ และพัฒนาขึ้นไปสู่ความเป็นสมาชิกที่ดีของสังคม